prezydent Andrzej Duda i dr Krzysztof Szczucki

Podczas spotkania w Pałacu Prezydenckim Andrzej Duda apelował do przedstawicieli mediów lokalnych i regionalnych, by upowszechniały wiedzę o nowym systemie nieodpłatnej pomocy prawnej. Przepisy weszły w życie na początku roku z inicjatywy prezydenta RP.

Prezydent podkreślił, że ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej ma "z zasady doprowadzić z jednej strony do pogłębienia wiedzy prawniczej wśród społeczeństwa, a przede wszystkim doprowadzić do tego, aby ludzie, którzy znajdują się lub znajdą w przyszłości w problemach prawnych, (...) znajdą pomoc prawną, nawet jeżeli są w takiej sytuacji życiowej w danym momencie, że nie stać ich na skorzystanie z pomocy profesjonalnego prawnika, radcy prawnego czy adwokata".

- Chcemy, żeby te rozwiązania jak najlepiej służyły zwykłemu człowiekowi, właśnie temu w potrzebie, który bardzo często tego wsparcia nie jest w stanie po prostu otrzymać w inny sposób niż tylko poprzez taką nieodpłatną, a jednak profesjonalną pomoc prawną - podkreślił Andrzej Duda.

Na mocy nowelizacji ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej od nowego roku zrezygnowano ze spisu kategorii osób, którym taka bezpłatna pomoc prawna na etapie przedsądowym przysługiwała. Dotychczas do takiej pomocy były uprawnione m.in. osoby, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej, mające Kartę Dużej Rodziny, które nie ukończyły 26 lat albo ukończyły 65 lat, kobiety w ciąży i ofiary klęsk żywiołowych.

W ramach nowelizacji pojawia się również instytucja poradnictwa obywatelskiego. Polega ona na udzieleniu wsparcia przez przygotowanie planu rozwiązania problemu, z jakim zgłasza się osoba potrzebująca. Doradca poinformuje interesanta o przysługujących mu uprawnieniach i o spoczywających na nim obowiązkach, a także udzieli pomocy w samodzielnym rozwiązaniu problemu, w tym w realizacji przygotowanego wspólnie planu.

Zgodnie z obecnym brzmieniem ustawy "osoba uprawniona, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, składa pisemne oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej". Oświadczenie składa się osobie udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącej nieodpłatne poradnictwo obywatelskie. 

(PAP)

Dorota Niebrzydowska: Panie prezydencie, po raz pierwszy zwrócił się pan do mediów regionalnych tak osobiście i bezpośrednio o pomoc.

prezydent Andrzej Duda: Tak, bo sprawa też ma i taki charakter, że trzeba być jak najbliżej ludzi, jak najbliżej mieszkańców. A państwo macie właśnie największe zaufanie w swoich lokalnych środowiskach, tam, gdzie ludzie wiedzą, że to jest ich lokalne medium, że tam mówi się o ich sprawach, o sprawach dla nich ważny.

Chciałem bardzo, żebyście państwo mówili o nieodpłatnej pomocy prawnej. Z jednej strony, żebyście popularyzowali korzystanie z niej, ale z drugiej, żebyście  państwo także sprawdzali swoich starostów, swoje lokalne samorządy, czy to funkcjonuje, czy biuro zostało założone, jaka jest jakość funkcjonowania tego biura. Pytali mieszkańców, którzy są do państwa przyzwyczajeni, mają odwagę rozmawiać, mają odwagę też i powiedzieć prawdę. O to właśnie chodziło, dlatego poprosiłem państwa o pomoc.

Panie prezydencie, przez dwa lata funkcjonowania poprzedniej ustawy te formy pomocy nie cieszyły się dużą popularnością.

prezydent Andrzej Duda: Dlatego że były mało rozpropagowane. Właśnie to też jest powód, dla którego państwa zaprosiłem - żebyście państwo o tym mówili, żeby mieszkańcy dowiedzieli się, że jest taka możliwość, że są biura pomocy prawnej. Gdy masz jakieś wątpliwości, problemy prawne, nie rozumiesz pisma, które do ciebie przyszło czy to z urzędu, czy z sądu, czy z prokuratury,  przyjdź, powiedz: "potrzebuję pomocy, taką mam sytuację życiową, że nie mogę iść do płatnego prawnika, radcy prawnego i adwokata. Pomóżcie mi państwo". I ta pomoc zostanie udzielona.

Polacy potrzebują takiej pomocy?

prezydent Andrzej Duda: Jestem przekonany, że jej potrzebują a świadczy o tym zakres, w jakim ludzie zgłaszają się do "DudaPomocy", do Biura Interwencyjnej Pomocy Prawnej przy Kancelarii Prezydenta RP. Chcemy, żeby ta pomoc była świadczona jak najbliżej i żeby nie musieli tutaj do Warszawy przyjeżdżać, żeby to było blisko i żeby to było takie namacalne dla ludzi, że to jest u mnie.

To może edukacja prawna?

prezydent Andrzej Duda: A to też, bo świadczenie edukacji prawnej jest obowiązkiem tych podmiotów, które prowadzą nieodpłatną pomoc prawną, a także i poradnictwo obywatelskie - zupełnie nowy element pomocy w sprawach różnego rodzaju problemów: ze spółdzielnią mieszkaniową, zadłużenia czynszowego czy problemów kredytowych z bankiem czy jakimiś innymi podmiotami, czy w ogóle jakichś problemów o charakterze życiowym. Będzie można przyjść, spotkać się ze specjalistami, którzy są do tego przygotowani i pomogą nam wybrnąć z trudnej sytuacji.

Pomoc była skierowana do określonej grupy osób. Teraz to się zdecydowanie zmieniło.

dr Krzysztof Szczucki, główny specjalista w Biurze Prawa i Ustroju Kancelarii Prezydenta RP: Tak. Zdiagnozowaliśmy ten problem tak, że inne instytucje państwowe zwracały na to uwagę, że wcześniej przed nowelizacją punkty nie cieszyły się dużą popularnością.

Dlatego zdecydowaliśmy się na rozszerzenie zakresu pomocy, ale także na rozszerzenie zakresu podmiotowego, czyli upowszechnienie, umożliwienie korzystania z tej pomocy każdemu, kogo na odpłatną pomoc nie stać. To znaczy, już teraz nie trzeba przynosić jakichś zaświadczeń, dokumentów urzędowych, wskazywać, że jest się jedną z tych osób wymienionych w ustawie. Przychodzę, podpisuję dokument, w którym stwierdzam, że mnie nie stać na utrzymanie płatnej pomocy, i otrzymuję poradę prawną czy ewentualnie jakąś poradę obywatelską.

Jednym z nowych punktów w tej ustawie jest również poradnictwo obywatelskie. To już trochę szerzej wkracza w pomoc i w życie obywatela.

dr Krzysztof Szczucki: Tak. Poradnictwo obywatelskie najlepiej widać, chociaż oczywiście to nie tylko ta sprawa, ale przy zadłużeniach mieszkaniowych. To często są problemy nie tylko prawne. Nawet aspekt prawny jest często oczywisty - ktoś nie płacił. Ale taki doradca może tej osobie pomóc wyjść z zadłużenia, to znaczy nawiązać kontakt ze spółdzielnią mieszkaniową czy gminną, zastanowić się, czy nie da się rozbić na raty, być może jakoś odpracować tych długów, jeżeli są duże a ktoś rzeczywiście nie ma środków na ich spłacenie, otrzymać pomoc z ośrodka pomocy społecznej. To są wszystkie te aspekty, które wykraczają poza i tylko poradę prawną. No i tym ma się zajmować doradca obywatelski.

Te podmioty są wyłaniane w powiatach. Już teraz powinny być one wyłonione, ponieważ od 1 stycznia te punkty powinny w powiatach zacząć działać. Starosta powiatowy i wojewoda mają obowiązek nadzorować funkcjonowanie tych punktów. W razie potrzeby istnieje możliwość rozwiązania umowy z organizacją, która nie radzi sobie z takim punktem, i poszukania innego podmiotu, który poprowadzi go lepiej. Ale mam nadzieję, że to będą wyjątkowe sytuacje.

Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej u prezydenta cieszy się ogromną popularnością, a te punkty jednak nie są oblegane i obywatele z tego nie korzystają. Mają większe zaufanie do prezydenta?

dr Krzysztof Szczucki: Myślę, że to jest zaufanie na pewno, ponieważ prezydent zawsze cieszy się w różnych sondażach dużym zaufaniem, ale także wiedza. Urząd prezydenta jest chyba najbardziej znanym urzędem w Polsce. Każdy Polak wie, że w Polsce jest prezydent i właściwie wszyscy wiemy, kto nim jest.

O punktach nieodpłatnej pomocy wie mało kto, więc myślę, że może nigdy nie będą tak powszechnie znane jak pan prezydent, ale jest szansa, że dotrzemy z tymi informacjami także za pośrednictwem właśnie mediów lokalnych.

Korzystajcie państwo z tej pomocy zawsze, nie tylko wtedy, kiedy problem już powstał, ale kiedy spodziewacie się, że możecie mieć jakąś trudność prawną. Warto pójść do prawnika czy do doradcy obywatelskiego.

Z jakimi sprawami można się tam zwracać? Bo oczywiście nie w toku postępowania, które się toczy już w przed sądem, ale...

dr Krzysztof Szczucki: W zasadzie proszę państwa z prawem mamy do czynienia na co dzień, więc każda sprawa, gdzie trzeba podpisać umowę. Wyobraźcie sobie państwo, że idziemy na przykład podpisać umowę na abonament telefoniczny. Można poprosić o kopię takiej umowy i zanim ją podpiszemy, pójść do punktu nieodpłatnej pomocy, żeby prawnik na nią spojrzał, czy aby na pewno ta umowa jest dla nas korzystna.

Sprawy rodzinne różnego rodzaju, nawet sprawy karne, sprawy podatkowe ze wszystkimi sprawami, z którymi osoby fizyczne, czyli osoby indywidualne, się borykają w życiu codziennym, mogą pójść do takiego punktu i prawnik, który tam siedzi, czy doradca obywatelski, który przyjmuje tam klientów, jest odpowiednio przeszkolony, żeby państwu pomóc.

No i kolejny punkt - bezpłatna mediacja. Mediacja w ogóle w Polsce nie cieszy się dużą popularnością.

Tak. I tak naprawdę to jest jeden z powodów, dlaczego została wprowadzona do tej ustawy. Chcemy zaprosić naszych współobywateli do tego, żeby przynajmniej niektóre konflikty były rozwiązywane bez pójścia do sądu, bez konieczności korzystania z sądu, ponieważ to trwa długo, jest drogie i nie zawsze zadowala nas wszystkich.

Mediacja ma to do siebie, że umożliwia zawarcie kompromisu, porozumienie się. Czyli wskutek takiej mediacji właściwie każda ze stron powinna być jakoś zadowolona z tego rozstrzygnięcia, które w mediacji powstało. Mamy nadzieję, że ten system się wdroży w tym roku i we wszystkich powiatach takie punkty zafunkcjonują.

Bezpłatna pomoc prawna kończy się w momencie, kiedy stajemy przed drzwiami sądu. Wielu Polaków akurat w sądzie sobie nie radzi.

Tak, ale prawnik z punktu nieodpłatnej pomocy może nam przygotować wniosek o przydzielenie takiej osobie prawnika z urzędu, czyli nieodpłatnej pomocy na etapie sądowym. Ta ciągłość jest zachowana. On z nami nie pójdzie do sądu, ale pomoże nam uzyskać innego prawnika, który z nami w tym sądzie będzie.

Wszyscy niby znamy się na zdrowiu i na prawię, ale jak przychodzi co do czego, to nie umiemy sobie radzić z przeczytaniem prostych przepisów. A jak wiadomo nieznajomość prawa szkodzi.

To prawda. I dlatego ta ustawa ma też zachęcać do promowania wiedzy o prawie. W tych punktach też prawnicy nie tylko informują o konkretnych rozwiązaniach, ale szerzej o prawie.

Co więcej, właśnie w tej nowelizacji nałożono na organizacje pozarządowe obowiązek, te, które zostaną wyłonione, żeby punkty prowadzić, żeby część środków, które otrzymują, przeznaczały na działania w ramach edukacji prawnej, przygotowanie folderów, ulotek, materiałów wideo, świadczenie jakiegoś dodatkowego wsparcia w zakresie prawa, być może prowadzenie lekcji, warsztatów dla uczniów szkół podstawowych, średnich, na różnych etapach edukacji, tak, żeby nasi obywatele byli przynajmniej w takim podstawowym, wystarczającym stopniu wyedukowani w zakresie prawa. 

W Białymstoku, aby uzyskać bezpłatną pomoc prawną, należy się wcześniej umówić telefonicznie lub mailowo.

Adresy punktów w Białymstoku:

Punkty nieodpłatnej pomocy prawnej

Punkt I

ul. Św. Rocha 3, pok. 7A

punkt powierzony do prowadzenia przez organizację pozarządową - Fundacja "Spe Salvi"

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 7:30-11:30

tel. 85 879 71 57

Punkt II

ul. Św. Rocha 3, pok. 7A

punkt powierzony do prowadzenia przez organizację pozarządową - Fundacja "Spe Salvi"

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 11:30-15:30

tel. 85 879 71 57

Punkt III

ul. Św. Rocha 3, pok. 7A

punkt powierzony do prowadzenia przez organizację pozarządową - Fundacja "Spe Salvi"

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 15:30-19:30

tel. 85 879 71 57

Punkt VII

ul. Zamenhofa 5C, pok. nr 4

punkt nieodpłatnej pomocy prawnej prowadzony przez adwokatów

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 7:30-11:30

tel. 85 869 64 96

Punkt VIII

ul. Zamenhofa 5C, pok. nr 4

punkt nieodpłatnej pomocy prawnej prowadzony przez adwokatów

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 11:30-15:30

tel. 85 869 64 96

Punkt IX

ul. Zamenhofa 5C, pok. nr 4

punkt nieodpłatnej pomocy prawnej prowadzony przez adwokatów

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 15:30-19:30

tel. 85 869 64 96

Punkt X

ul. Zamenhofa 5C, pok. nr 11

punkt nieodpłatnej pomocy prawnej prowadzony przez radców prawnych

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 7:30-11:30

tel. 85 869 66 96

Punkt XI

ul. Zamenhofa 5C, pok. nr 11

punkt nieodpłatnej pomocy prawnej prowadzony przez radców prawnych

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 11:30-15:30

tel. 85 869 66 96

Punkt XII

ul. Zamenhofa 5C, pok. nr 11

punkt nieodpłatnej pomocy prawnej prowadzony przez radców prawnych

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 15:30-19:30

tel. 85 869 66 96

Punkty nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego

Punkt IV

ul. Św. Rocha 3, pok. 7B

punkt powierzony do prowadzenia przez organizację pozarządową - Fundacja Honeste Vivere

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 7:30-11:30

tel. 85 879 71 54

Punkt V

ul. Św. Rocha 3, pok. 7B

punkt powierzony do prowadzenia przez organizację pozarządową - Fundacja Honeste Vivere

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 11:30-15:30

tel. 85 879 71 54

Punkt VI

ul. Św. Rocha 3, pok. 7B

punkt powierzony do prowadzenia przez organizację pozarządową - Fundacja Honeste Vivere

czynny od poniedziałku do piątku w godz. 15:30-19:30

tel. 85 879 71 54

Fundacja "Spe Salvi"

ul. Warszawska 50

15-077 Białystok

tel. 85 732 01 34

e-mail: spesalvi2016@gmail.com

www: spesalvi.org.pl

Fundacja Honeste Vivere

ul. Amałowicza-Tatara 7

00-474 Warszawa

tel. 22 379 75 92

e-mail: kontakt@honestevivere.org

www: honestevivere.org

| red: zmj